Անցեալ շաբաթավերջին Մոնթրէալի մէջ հարսանիք կար։ Հարսանիք՝ Գայեանէի եւ Արմէնի, հարսանիք հայ երաժշտութեան ու պարի, հայ մշակոյթի, հարսանիք՝ հայ սփիւռքի։
Որպէս սովորական հանդիսատես, երբ մութ սրահին մէջ ներկայացման ժամանակ կը թրջուին աչքերդ, կը նշանակէ, թէ ինչ որ տեղ, տեսածդ ներքին թրթռացում մը յառաջացուցած է։ Եւ արդեօք այս չէ՞ բոլոր արուեստներուն նպատակը։ Մարդկային ուղեղներուն մէջ շարժել մտքեր, ազնուացնել հոգիներ։ Այս իմաստով, Աշնանազարդ գիւղին այս պսակադրութիւնը 14 եւ 15 Հոկտեմբեր 2017-ին, «Փիէր Մերքիւր» սրահին մէջ, արժանաւորապէս հասաւ իր նպատակին։
Հաւանաբար ամէնէն ազդեցիկ պատկերը տարբեր սերունդերու ներկայութիւնն էր բեմահարթակին վրայ։ Եւ ինչքա՜ն հոգեպարար հրճուանք էր տեսնել ճերմակ մօրուքով պապիկները՝ իրենց թոռնիկները գրկելու պահուն, մամիկները՝ իրենց զաւակները փայփայելու ընթացքին, եւ վերջապէս երիտասարդները՝ իրենց երջանկութեան եւ ալեկոծութեան ժամանակ։ Եւ հաստա՛տ նոյնինքն այս պատկերն էր հանդիսատեսին ամենաշատ յուզում պատճառողը։
Որքան հմայիչ էր բեմահարթակը իր զանական սերունդի ներկայացուցիչներով եւ գունազարդ տարազներով, նոյնքան եւ աւելի զուարճալի էր ականատես ըլլալ քուլիսներու ետին տիրած մթնոլորտին, քրտնած պարողներուն, հապճեպով տարազ փոխող երեխաներուն, յանձնախումբի անդամներուն վազվզուքին եւ վերջապէս մանր մունր բոլոր աշխատանքները հետապնդող անհատներուն։ Համոզուած եմ, որ բեմին վրայ գտնուելու հաճոյքէն աւելի մեծ հաճոյք է գտնուիլ քուլիսային այդ նախանձելի մթնոլորտին մէջ։
Յատկանշական, գեղեցիկ եւ տպաւորիչ էր Հոգեշնորհ Տ. Վարդան Վրդ. Թաշճեանի ներկայութիւնը բեմին վրայ իր իսկական առաքելութիւնը կատարելու ընթացքին։ Ուրիշ առիթներով ալ հայր Վարդանը ձգած է հայ մշակոյթը եւ յատկապէս հայ երգը սիրող հոգեւորականի տպաւորութիւնը։ Իր այս ելոյթին մասնակցութեամբ ան նաեւ ապացուցեց երիտասարդութեան հանդէպ իր ցուցաբերած մօտիկութիւնը, ինչ որ չափազանց շինիչ հետեւանքներ պիտի ունենայ վստահաբար։
Մենակատարներուն եւ ընդհանրապէս պարողներուն հմտութիւնը արժեւորելու իրաւասութիւնը պէտք է սահմանափակել պարարուեստի արհեստավարժներուն։ Բայց երբ մտածենք, թէ աւելի քան երկու հարիւր մանուկ, երիտասարդ եւ երէց պարողներ միատեղ բեմ կը բարձրանան ներկայացնելու Արամ Խաչատուրեանի «Գայեանէ»ն, ամիսներէ ի վեր ամէնօրեայ դրութամբ կը լսեն Խաչատուրեանի դասական եւ ժողովրդային երաժշտութիւնը, եւ վերջապէս կը պարեն Խաչատուրեան, կը հաւատանք, թէ արուեստի սիրոյ եւ հոգիներու ազնուացման պատուաստի ասեղը սրսկուած է արդէն եւ պտուղները ապագային պիտի քաղուին հաստա՛տ։
Իսկ երկու հարիւր յիսուն հոգինոց պարախումբ մը հակակշիռի տակ պահելու կարողութիւնը պարարուեստի հմտութեան հետ միատեղ կ՚ենթադրէ այլ տաղանդ մը։ Ակնթարթի մը մէջ ականատես եղայ տիկին Եւա Հայրապետեանի մէկ նայուածքին, երբ քուլիսներու մէջ ան կը կատարէր վերջին ստուգումները։ Եւ այդ նայուածքը բաւարար էր եզրակացնելու, թէ «Գայեանէ»ի յաջողութեան ետին էին պարուսոյցին ակներեւ հաստատամտութիւնը եւ վճռակամութիւնը։
Խաչատուրեանի առաջին «Գայեանէ» բեմադրութիւնը տեղի ունեցած է 1942-ին Ռուսիոյ մէջ։ Վստահաբար հանդիսատեսներէն շատեր անդրադարձան Մինաս Աւետիսեանի բեմանկարչութեան, զոր գեղանկարիչը ստեղծագործած էր յատկապէս «Գայեանէ» բալէտին համար 1974-ին։ Ի զուր չէր ուրեմն, որ այս բեմանկարչութիւնը օգտագործելու համար յատուկ իրաւասութիւն էր հարկաւոր ճշդուած սակագինով։ Այսպիսով, Համազգայինի «Անի» պարախումբը օգտագործելով այս իւրայատուկ բեմանկարչութիւնը եւ Երեւանի օփերայի եւ բալէտի ազգային ակադեմական թատրոնի տարազներու օրինակը, մասնակից դարձաւ Խաչատուրեանի այս ստեղծագործութեան առաւել եւս յաւերժացման գործին։
Եւ քանի որ նմապատիպ գործեր անմիջականօրէն կախեալ են սակերէ եւ քսակներէ, հոս տեղին է նշել, թէ ըստ հոգեբաններու հետազօտութեանց, փաստուած իրողութիւն է, որ կեանքի մէջ առաւել երջանիկ են այն մարդիկ, որոնք կը բաժնեկցին, կը նուիրեն, այս պարագային՝ կը շնորհեն։ Ուրեմն նախանձելիօրէն եւ կրկնակի երջանիկներ են Ատոմ եւ Սեդա Մալխասեանները, որոնք ոչ միայն սովորական բաժնեկցողներ են, այլ նաեւ արուեստի եւ մշակոյթի ջահը յարգարժան փոխանցողներ։ Երջանիկ ենք նաեւ մենք բաժնեկցելու մեր երախտագիտութիւնը մեծ ու փոքր բոլոր մասնակիցներուն անխտիր։ Եւ մաղթենք, որ տարիներ յետոյ «Գայեանէ»ի նոր բեմադրութեան մը ժամանակ դարձեալ իրար հանդիպին հին ու նոր «Գայեանէ»ները, հին ու նոր «Գիքօ»ները, նոյն խանդավառութեամբ, ճիշդ այնպէս ինչպէս հանդիպեցան անցեալ շաբաթավերջին։
Անցեալ շաբաթավերջին հարսանիք էր։ Անգամ մը եւս շորորացին նազանի աղջիկները եւ հիւսեցին գորգեր, գերեցին սրտեր։ Դարձեալ տղոց ոտքերուն տակ հողը թնդաց, չարը խափանեցաւ, յաղթեց սէրը, լուսաւոր սէրը, գունաւոր սէրը...
Նանոր – Աշնա Սնապեան Լիպարեան
18 Հոկտեմբեր 2017
Մոնթրէալ